- зэ
- I кизил (ягода)/ И фэкIэ, балийм хуэдэу, плъыжь-фIыцIафэу, хуэкIыхь щIыкIэу, и кум пкъы кIыхь илъу фIэIу-гуащIэ щIэту зейм къыпыкIэ пхъэщхьэмыщхьэщ.Зэ шхын. Зэр варенэу ягъавэ.II нареч. 1. однажды/ БжыгъэцIэ зым къытекIа наречиещ.* Мащэм зэ ихуэр набгъэщи, тIэу ихуэр нэфщ. (погов. ) Ей, пкIауэ, пкIауэжь мыгъуэ! Зэ улъэри уаIэщIэкIщ, тIэу улъэри уаIэщIэкIщ, ещанэм я IэмыщIэ уихуащ. фольк.2. когда-либо, когда-то/ Зэгуэр, зэман гуэрым.* Хьэжы-Исмел и IупщIакIитIыр губжьауэ фIызэтож: -- Аллахьэ, пщы Аслъэнджэрий, а уи жьэм зэ утекIуэдэжыным уэ. Ш. А. {Дыгъужьым:} - Дапщэрэ бжесIа, Бажэ цIыкIу, си ныбэр щынэщIым укъыздэмыгушыIэ жысIэурэ! БжесIэххэурэ зэ фэбжь гуэр хэпхынущ. Дыщэ кI.Зэ еплъыгъуэкIэ на первый взгляд.* Зэ еплъыгъуэкIэ къыпфIэщIынут перс шуудзэр зауэм хуэузэдауэ. Ш. А.Зэ зы мазэ наконец, в конце концов. Зэ зы мазэ игу къэкIыжын.Зэ илъыгъуэ один рывок, прыжок.Зэ мыхъуми зэ когда-нибудь.Зэ папщIэ кубано-зеленчукские сначала, сперва, вначале.* Хьэуар къабзэу зэ папщIэ нэм къыфIэщIами, ар къабзэтэкъым. ГуфIэгъуэ. Марят зэ папщIэ хъыбарым иригуфIащ, уаэ аргуэру щIегъуэжащ. Анэд.III союз то... , то.../ Зэзыпх - къызэкIэлъызыхь союз.* Сурэттехым хуэжыIэдаIуэу, Софят зэ щIогуфIыкI, зэ нэщхъ уфауэ зегъэзэж. Щ. I.VI частица -ка/ Тегушхуэныгъэ мыхьэнэ иIэщ.ТIысыт зэ. Тэджыт зэ.* - Зэ умыпIащIэт, Дисэ, - жиIэри Астемыр фыз IукIыжыну мурад зыщIар къигъэувыIащ, - зыIэжьэ зытIэкIурэ. КI. А.
Словарь Кабардино-Черкесского языка. 2014.